भु-तेरडा

 भु- तेरडा, भु-गेंद

Common name: Crested Lepidagathis

Botanical name: Lepidagathis cristata 

http://www.flowersofindia.net/catalog/slides/Crested%20Lepidagathis.html

जीज्ञासा जवळच्या म्हातोबा टेकडीच्या पायथ्याशी जास्त वृक्ष नाहीत. नवरात्रादरम्यान इथे गवताची विवीध रंगांची फुले उमलतात. आमच्या ecology च्या शाळेत  शिकलो ह्या अश्याप्रकारच्या जमिनी हि मुळची वृक्ष तोड झाल्याने पडीक (wasteland) झाल्या आहेत. जमिनीची धुप होऊन बर्याच ठिकाणी कातळ उघडा पडला आहे. ह्या कातळातुन सुद्धा आकर्षक अशी छोटी छोटी फुलं उमलतात. अश्याच फुलोर्‍यातला एक प्रकार आहे हा भु-तेरडा. किंवा भु-गेंद...

हा भु-तेरडा यंदाच्या पावसाळ्यात शिक्षकनगर हुन म्हातोबा टेकडीवर जाताना वाटेत दिसला.

पावसाळ्यात ह्या पडिक जमिनीवर एखादा काटेरी/केसाळ गोळा ठेवल्याप्रमाने वाटावा असा दिसतो भु-तेरडा. जमिनीला लागुनच असलेल्या काटेरी/केसाळ गोळयातुन बारीक फांद्या  फुटतात, आणि ह्या गोळ्यातच बारिकशी पांढरट-गुलाबीसर फुलं फुलतात..

भु-तेरडा ही एक खुप औषधी वनस्पती आहे, तापावर आणि त्वचेची आग थांबवण्यासाठी हिच्या पासुन औषधं बनवतात.

भु-तेरड्याचे निसर्गात खुप सुंदर असे सहजीवन दिसते. उन्हाळ्यामध्ये भु-तेरड्याची फुलं आणि पानं सुकुन जातात आणि तरिही ह्या कोरड्या जमिनीवर भु-तेरड्याचा गोळा आपलं अस्तित्व टिकवुन असतो. टिटवी ह्या पक्ष्याचा वीणीचा हंगाम  उन्हाळ्यातच असतो.  टिटवी ही तीची अंडी जमिनीवरच ह्या भु-तेरड्याच्या जवळ घालते. तीची अंडी आजुबाजुच्या परिसराशी समरुप झालेली असतातच. पण अंड्यातुन बाहेर आलेल्या पिल्याचा आकार आणि रंग पण हुबेहुब  भु-तेरड्या सारखाच  दिसतो. त्यामुळे शिकारी प्राणी/पक्ष्यांची फसगत होते व भु-तेरड्यामुळे पिल्लांच संरक्षण होतं.