केना

केन्याची (Commelina benghalensis) फुलं टेकडीवर दर पावसाळ्यात दिसतातच, अणि दर पावसाळ्यात त्या फुलांचा न चुकता फोटो काढला जातोच! 

शेतीच्या शाळेत केन्याची पहिल्यांदा जवळून गाठ पडली. कुठल्याही शेतकर्‍याला विचारा ... शेतात केना म्हणजे त्याच्यासाठी मोठं संकट. वेड्यासारखा पसरतो तो. प्रत्येक पेरातून उगवून येतो, बियांमधूनही येतो, आणि मुळांनाही रनर्स असतातच. त्यामुळे शेतातला केना म्हणजे उपटून दूर टाकून नष्ट करण्य़ाची गोष्ट. त्याच्यावरचा इलाज काही सापडला नव्हता. केना फार वाढण्यापूर्वीच शेतातून काढून टाकायचा हेच ऐकायला – वाचायला मिळालं सगळीकडे. 

शेतातल्या केन्याविषयी मागच्या वेळी लिहिलं तेंव्हा समजलं, की केन्याची भजी आणि भाजीपण खातात. यंदा लॉकडाऊनमुळे सोसायटीच्या बागेत बरंच तण माजलंय, त्यात केनाही फोफावलेला सापडला. त्याची भाजी करून बघावी म्हणून थोडी कोवळी पानं घेतली. 

मुगाची डाळ, कांदा घालून केन्याची कोवळी पानं आणि देठ यांची भाजी केली, ती इतकी सुरेख लागली! 

आता वाटतंय, शेतात आपोआप येणारा बहुगुणी केना उपटून टाकून भाजीची लागवड करणं म्हणजे वेडेपणा आहे. धो धो पावसात सगळ्या पालेभाज्या जमीनदोस्त होतात तेंव्हाही हा जमिनीचा दोस्त टिकून राहतो, मस्त पसरतो. त्याच्या मुळांवरच्या गाठींमुळे जमिनीतल्या नत्राचं प्रमाण वाढतं, जमीन सुपीक होते. गुरं केना खातात, केन्याने दूध वाढतं. त्याचे अनेक औषधी उपयोगही सांगितलेले आहेत. प्रमाणाबाहेर केना खाल्ला तर तो सारक आहे. 

एवढे सगळे गुण असणारा केना खाल्ला का जात नाही, विकला का जात नाही? त्याला भाव आला, तर शेतातला केना उपटून लांब कुठेतरी (तणनाशक मारून?) नष्ट करून दुसरं पीक घेण्याऐवजी एक पीक केन्याचं घेणं परवडेल. केना तण राहणार नाही, आणि त्याला संपवण्याची समस्याही उरायची नाही!    

केन्याविषयी अजून थोडी माहिती इथे, इथे आणि इथे सापडेल.